ضرب المثل های قرآنی(2)
1. «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»؛
چرا سخنی می‌گویید كه به آن عمل نمی‌كنید.» (سوره‌ی صف، آیه‌ی 2)
به عمل كار برآید، به سخن دانی نیست.
2. «وَما عَلَی الرَّسُولِ إلاّ الْبلاغُ؛
پیامبر وظیفه‌ای جز رسانیدن پیام (الهی) ندارد.» (سوره‌ی مائده، آیه‌ی 99)
گر نیاید به گوش رغبت كس بر رسـولان پیام بـاشد و بس
از ما گفتن بود.
3. «لِكُلِّ نَبأٍ مُسْتَقَر».
هر خبری را وقت معینی است.» (سوره‌ی انعام، آیه‌ی 67)
هر سخن جایی و هر نكته مكانی دار
4. «ما عَلَی الْمُحْسِنین مِنْ سَبِیل؛
بر نیكوكاران باكی نیست.» (سوره‌ی توبه، آیه‌ی 91)
آن را كه حساب پاك است از محاسبه چـه باك است
5. «قُلْ كُلّ یعْمَلُ عَلی شاكِلَتِهِ؛
بگو هر كس بر حَسَب شكل‌گیری شخصیتش، عمل می‌كند.» (سوره‌ی اسراء، آیه‌ی 84)از كوزه همان برون تراود كه در اوست.
6. «ألَیسَ الصُّبْحُ بِقَریبٍ؛
مگر نه این است كه صبح امید (پیروزی) نزدیك است؟» (سوره‌ی هود، آیه‌ی 81)
در نا امیدی بسی امید است پـایان شب سیه سپید است(نظامی)
7.«عَسی أنْ تَكْرَهُوا شَیئاً وهُوَ خَیر لَكُمْ؛
و شاید چیزی را خوش ندارید و حال آن كه خیر شما در آن است.» (سوره‌ی بقره، آیه‌ی 261)
دردا كه طبیب صـبر* می‌فـرماید وین نفس حریص را شكر می‌باید
* صبر: نوعی گیاهی دارویی و بسیار تلخ.
8-«وَلا یحِیقُ الْمَكْرُ السَّیءُ إلاّ بِأهْلِهِ؛
و اندیشه‌ی بد، جز اهلش را فرا نگیرد.» (سوره‌ی فاطر، آیه‌ی 43)
هر آن كس كه اندیشه‌ی بد كند بـه فرجام بـد تـا تـن خـود كند(فردوسی)
9- «وَجَزاءُ سَیئَة سَیئة مِثْلُها؛
و جزای بدی، بدی است مانند آن.» (سوره‌ی شوری، آیه‌ی 40)
كلوخ انداز را پاداش سنگ است. (سعدی)
10- «وَلِكُلِّ أمّةٍ أجَل…؛
و برای هر اُمّتی اجلی است…» (سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 34)
كه كار خدای نه كاری است خرد قـضـای نبشتـه نشـایــد سـِتُـرد(فردوسی)
قضـا كشتی آن جا كه خـواهد بَرد و گـر نا خـدا جـامعه‌بـر تن دَرَد (سعدی)
11-«وأنَّ لَیسَ للإنْسانِ إلاّ ما سَعی؛
و انسان را نیست جز آنچه كوشش كند.» (سوره‌ی نجم، آیه‌ی 39)
به جز از كشته خویش نَدرَوی.
نا‌بـرده رنـج گنج میسّر نـمـی‌شـود مزد آن گرفت جان برادر كه كار كرد (سعدی)
12. «یعرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسیماهُمْ…؛
گناهكاران به چهره و سیمایشان شناخته شوند.» (سوره‌ی الرحمن، آیه‌ی 41)
رنگ رخسار خبر می‌دهد از سرّ ضمیر (سعدی)
13. «أولئِكَ الّذینَ اشْتَروا الضَّلالَةَ بِالْهُدی فَمَا رَبِحَتْ تِجارتُهُمْ وَما كانُوا مُهْتَدِین؛
آنانند كه گمراهی را به بهای هدایت خریدند، پس تجارتشان سودی نكرد و از هدایت‌یافتگان نبودند.» (سوره‌ی بقره، آیه‌ی 16)
دین به دنیا فـروشان خـرند یوسف فروشند تا چه خرند
14. «إنّی أری ما لا تَروْنَ؛
همانا من آن می‌بینم كه شما نمی‌بینید.» (سوره‌ی انفال، آیه‌ی 48)
تو مو می‌بینی و من پیچش مو.
15. «واجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أهْلِی، هارونُ أخِی اُشْدُدْ بِهِ أزْرِی؛
و از اهل من برایم وزیری قرار بده. هارون برادرم را، پشت من بدو استوار كن.» (سوره‌ی طه، آیه‌ی 29)
اگر دو برادر دهد پشت به پشت تـن كـوه را بـاد مـانـد بـه مشت (فردوسی)
برادر پشت برادر است.
16. «لَوْ كانَ فِیهما آلِهَة إلاّ اللّه لَفَسَدَتا؛
اگر در آن دو (آسمان و زمین) معبودانی جز خدای بودند، البته [هر دو] تباه می‌شدند.» (سوره‌ی انبیاء، آیه‌ی 22)
دو پادشاه در اقلیمی نگجند.
17. «خَسِرَ الدُّنْیا وَالآخِرَة…؛
در دنیا و آخرت زیان‌كار شد.» (سوره‌ی حج، آیه‌ی 11)
از آن جا رانده، از این جا مانده.
19. «كُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیهِمْ فَرْحُونَ؛
هر گروهی بدان چه نزد آنهاست، شادمانند.» (سوره‌ی مؤمنون، آیه‌ی53)
هر كسی را به كار خویش خوش است كس نگـوید كـه دوغ مـن تُـرش است
.20«إنّ الإنْسانَ لَیطْغی أنْ رآهُ اسْتَغْنی؛
انسان چون خود را بی‌نیاز بیند، سركشی كند.» (سوره‌ی علق، آیه‌ی6 و7)
گر به دولت برسی مست نگردی، مردی
21- وصَدَّقَ بِهِ اولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ؛
و آن كسی كه راستی آورد و آن را راست شمرد، آن گروهی هستند كه ایشان پرهیزگارانند.» (سوره‌ی زمر، آیه‌ی33)
راستی كـن كه راستان رستند در جهان راستان قوی دستند
22. «فإذا عَزَمْتَ فَتَوكَّلْ عَلی اللّهِ؛
پس چون اراده كاری كردی برخدا توكل كن.» (سوره‌ی آل‌عمران، آیه‌ی)
با توكل زانوی اشتر ببند.
23. «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ؛
هر نَفْسی، چشنده‌ی مرگ است.» (سوره‌ی آل‌عمران، آیه‌ی184)
اگر چـرخ گردون كشد زین تو، سرانجام خشت است بالین تو
24. «وَما تُقَدِّمُوا لأنْفُسِكُمْ مِنْ خَیرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللّهِ؛
وهر كار خیر كه از پیش برای خود بفرستید همان را نزد خدا می‌یابید.» (سوره‌ی بقره، آیه‌ی110)
دنیا مزرعه آخرت است.
برگ عیشی به گور خویش فرست كـس نـیـارد، تــو پـیـش فـرسـت
بـیــا تــا بـرآریــم دسـتـی ز دل كـه نـتــوان بـرآورد فــردا ز گـِل
قرآن ! من شرمنده توام اگر از تو آواز مرگی ساخته ام که هر وقت در کوچه مان آوازت بلند می شود همه از هم می پرسند " چه کس مرده است؟ "