اینکه گفته می شود بعضی از ارواح در برهوت هستند و بعضی در وادی السلام که در نجف در پشت شهر کوفه واقع شده، هستند در این زمینه روایات زیادی داریم خصوصا، اشاره می کند که بهشت برزخی ارواح مومنین وادی السلام است.
«النَّاسُ فِی الدُّنْیَا عَامِلَانِ عَامِلٌ عَمِلَ فِی الدُّنْیَا لِلدُّنْیَا قَدْ شَغَلَتْهُ دُنْیَاهُ عَنْ آخِرَتِهِ یَخْشَى عَلَى مَنْ یَخْلُفُهُ [یُخَلِّفُ] الْفَقْرَ وَ یَأْمَنُهُ عَلَى نَفْسِهِ فَیُفْنِی عُمُرَهُ فِی مَنْفَعَةِ غَیْرِهِ وَ عَامِلٌ عَمِلَ فِی الدُّنْیَا لِمَا بَعْدَهَا فَجَاءَهُ الَّذِی لَهُ مِنَ الدُّنْیَا بِغَیْرِ عَمَلٍ فَأَحْرَزَ الْحَظَّیْنِ مَعاً وَ مَلَكَ الدَّارَیْنِ جَمِیعاً فَأَصْبَحَ وَجِیهاً عِنْدَ اللَّهِ لَا یَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَةً فَیَمْنَعُهُ».1
مولای متقیان علی(علیه السلام) در این بخش از کلام آموزنده خویش مردم را در برخورد با دنیا ونیز روش بهره برداری ازامکانات مادی و دنیوی به دو دسته تقسیم نموده و در این باره به زیبایی می فرماید:
«مردم در دنیا دو دستهاند: یكى آن كس كه در دنیا براى دنیا كار كرد، و دنیا او را از آخرتش بازداشت، بر بازماندگان خویش از تهیدستى هراسان، و از تهیدستى خویش در امان است، پس زندگانى خود را در راه سود دیگران از دست مىدهد،
دنیا با همه رنگ و لعاب و جلوه های خاص و افسونگری اش، فرهنگ خاصی را به همه دوستداران و عاشقانش هدیه می دهد و زنگ خطر مرگ که همه روزه مسافرانش را می بلعد با همه قدرتش نمی تواند زودگذر، موقتی بودن و فانی بودن دنیا را خاطرنشان کند و این فرهنگ خاص دنیا، کاذب، غیر واقعی و اعتباری است.
قرآن از زمان نزول بر قلب مبارک پیامبر (صلی الله و علیه وآله) قصد دارد سبک زندگی واقعی را به بشر تعلیم دهد .
با فرهنگ دنیایی تقسیم بندی گروه های انسانی با معیار های دنیایی سنجیده می شود. اما از نگاه قرآن انسان ها در گرایش به حق این گونه معرفی می شوند.
گروه اول: گذشته آن ها خوب و عاقبت آن ها هم خوب است.
پیامبران الهی از این گروه هستند که خدای تعالی بر زندگی درخشان آن ها از آغاز تا پایان درود می فرستد .
قرآن کریم درباره حضرت یحیی (علیه السلام) چنین می فرماید:
یکی از مهمترین موانع برای بازداری از فحشاء و انتشار آن در جامعه ارتباط عملی با قرآن مجید است، ارتباطی که سبب می شود، آدمی از گناه و معصیت و فحشاء دوری کند و اهل تقوا و پرهیزکاری شود.
از جمله مسائلی که متاسفانه در جامعه امروز در حال افزایش است و آمار قابل تاملی از گوشه و کنار به چشم می خورد مساله اشاعه و انتشار فحشاء در جامعه و در رسانه های محتلف است، اینکه عده ای خود را وقف انتشار فحشاء در جامعه کرده اند و روزانه با آبروی صدها و هزاران نفر بازی می کنند و حتی برای برخی از افراد، این عمل تبدیل به یک عمل افتخار آمیز شده است که از گناهان پنهانی خود و دیگران فایل هایی را تهیه و آن را با افتخار در رسانه هایی چون تلفن همراه و شبکه های اجتماعی در فضای مجازی منتشر می کنند، آنهایی که از مستی گناه لذت میبرند و به آن افتخار میکنند. اقدام این افراد را می توان از دو بعد مورد توجه قرار داد:
فرهنگ عزاداری و سوگواری ریشه قرآنی دارد و آیات عدیدهای بر این امر دلالت دارد که به نمونههایی از آن ذیلاً اشاره میکنیم.
1- سوگواری یعقوب در فراق یوسف
با این که یوسف فقط مفقودالاثر بود و مرگ او حتمی نبود، یعقوب، پیامبر الهی و پدر بزرگوار او آنچنان در فراق او گریه کرد که در نهایت نابینا شد. چنان که قرآن کریم میفرماید:«و قال یا اسفی علی یوسف و ابیضت عیناه من الحزن فهو کظیم؛ و گفت: این اندو (بر فراق) یوسف و چشمان او از اندوه سفید شد اما خشم خود را فرو میبرد.»
آنقدر گریه کرد که برادران یوسف از حزن و اندوه پدر به ستوه آمدند و گفتند: «تالله تفتؤا تذکر یوسف حتی تکون حرضاً او تکون من الهالکین؛ به خدا قسم تو آن قدر یاد یوسف میکنی تا در آستانه مرگ قرار گیری یا هلاک گردی». او در جواب گفت:«انما اشکوا بثی و حزنی الی الله و اعلم من الله ما لاتعلمون؛ یوسف-84 من غم و اندوهم را تنها به خدا میگویم (و شکایت نزد او میبرم) و از خدا چیزهایی میدانم که شما نمیدانید.»این آیات به خوبی گریه طولانی حضرت یعقوب را منعکس میکند و زمخشری نیز روایت کرده است که حضرت یوسف از جبرئیل مدت اندوه و گریه پدر را جویا شد؟ پاسخ داد: هفتاد سال به طول انجامید و درباره پاداش گریه او سؤال کرد: پاسخ داد: گریه او پاداش برابر هفتاد شهید را داشت. (تفسیر کشاف، ج 2، ص 497)
یکی از شبهاتی که امروزه توسط برخی بیان می شود، بحث توسل است. ما در اینجا بررسی می کنیم که این بحث ریشه در آیات قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام) دارد و شبهات وارده به آن مردود است.
کلمات "توسل" و "وسیله" هر دو دارای یک ریشهی لغوی بوده و از مادهی "وسل" گرفته شده و به معنی تقرّب جستن و یا چیزی كه باعث تقرّب به دیگری از روی علاقه و رغبت میشود؛ میباشد.
از حیث اصطلاح، امروزه توسل به عملی خاص که شیعیان انجام می دهند اطلاق می گیرد که پیامبر یا یکی از ائمه را در درگاه خداوند وسیله قرار می دهند تا از خدا حاجت و بخشش گناهان خویش را طلب کنند و آنها را شفیع نزد خداوند قرار دهند.
از شاخصه های بالندگی و عزت نفس و كرامت انسان در فرهنگ دینی، قناعت ورزیدن است كه هم می تواند به عنوان یك صفت فردی مطرح باشد و هم از ویژگی های یك ملت به حساب آید. این حسنه علاوه بر آنكه از صفات ممتاز اخلاقی محسوب شده و به حسن رابطه فرد با مولای خود منجر میشود، در استحكام بنیاد خانواده و روابط اجتماعی نیز از اهمّیت خاصی برخوردار است و آثار مهمی برآن مترتب میشود.
برخی لغویون، قناعت را به معنای اکتفا کردن به اندک از آنچه مورد نیاز انسان است(1)، تعریف نموده اند. اما اصطلاحا به این معناست كه انسان در مصرف كردن مال و خرج كردن آن برای خود و خانوادهاش، حالت اعتدال را مراعات نموده و به مقدار ناچیزی از وسایل زندگی كه در حدّ ضرورت و نیاز او است، اكتفا نماید. فضیلت اخلاقی قناعت كه بعد اجتماعی نیز دارد، با تکرار و تمرین در نفی انسان حاصل می شود و باعث خشنودی و راضی شدن به چیز کم و نگه داشتن نفس از زیاده خواهی می شود.
«مثل الدّنیا کمثل الحیّة، لینٌ مسّها والسمُ الناقع فی جوفها یهوی إلیها الغر الجاهل ویَحذَرُها ذواللُّبِّ العاقل»1
امیرمتقیان امام علی علیه السلام در این بخش از کلام نورانی و حکیمانه ی خویش نسبت به خطر دنیا گوشزد نموده، و در این باره به زیبایی فرموده است: «دنیای حرام چون مار سمی است پوست آن نرم، ولی سمّ کشنده در درون دارد، نادان فریب خورده به آن میگراید و هوشمند عاقل از آن دوری می گزیند».
سخن مولای متقیان امام علی علیه السلام بیانگر آن است که انسان در زندگی تا می تواند باید از دنیای حرامی که به کام دنیا پرستان شیرین و لذّت بخش است به شدّت پرهیز نماید. چرا که در غیر این صورت دنیا با ظاهر زیبا و دل انگیزی که دارد می تواند براحتی خانه قلب آدمی را تسخیر و تحت سیطره ی خود قرار دهد .
قرآن ! من شرمنده توام اگر از تو آواز مرگی ساخته ام که هر وقت در کوچه مان آوازت بلند می شود همه از هم می پرسند " چه کس مرده است؟ "